Fotografia kolorowana przez AI
Tadeusz Heftman – urodził się 9 maja 1906 w Sosnowcu w rodzinie sosnowieckiego adwokata Józefa Eugeniusza Heftmana oraz Anieli Adeli z Bobowskich. Mieszkał wraz z rodzicami w Sosnowcu na ul. Wspólnej 36, potem przy ul. Piłsudskiego 16. Uczył się początkowo w domu rodzinnym, od 1915 w prywatnym gimnazjum Karola Araszkiewicza w Sosnowcu, od 1920 w Państwowym Gimnazjum im. Stanisława Staszica (obecnie IV LO) w Sosnowcu.
Po zdaniu egzaminu dojrzałości w 1925, podjął studia na Wydziale Elektrycznym Politechniki Warszawskiej. Od 1929 studiował w Institut National Polytechnique de Grenoble (Francja). Nie porzucił swej krótkofalarskiej pasji – nadawał stamtąd posługując się znakiem wywoławczym F8TPAX. Ukończył studia, uzyskując dyplom inżyniera elektronika.
Skonstruował m.in. radiostacje:
Sztabu Głównego Wojska Polskiego w Warszawie,
Sztabu Naczelnego Wodza w Londynie
pipsztoki – dla Cichociemnych spadochroniarzy Armii Krajowej
współdziałał w złamaniu niemieckiej maszyny szyfrującej „Enigma”
Pionier krótkofalarstwa
Tadeusz miał niezwykłą pasję – krótkofalarstwo. Był – jak to wówczas mówiono – „radiofilem”, posługiwał się krótkofalarskim znakiem wywoławczym TPAX. W 1924 roku Tadeusz wstąpił do Komitetu Szkolenia Młodzieży w Radjotechnice – jednej z najstarszych organizacji radioamatorskich w Polsce. Komitet miał swoją siedzibę w kancelarii Rady Wychowania Fizycznego i Wojskowego powiatu będzińskiego, znajdującej się w koszarach im. Romualda Traugutta, przy ul. Nowej (obecnie Hanki Ordonówny) w Sosnowcu. Współzałożycielem Komitetu był ojciec Tadeusza – adwokat Eugeniusz Heftman.
6 grudnia 1925 Tadeusz nawiązał zagraniczną łączność z krótkofalowcem z Holandii – Ten Kate, znak wywoławczy N-0PM.
Tadeusz Heftman został pionierem krótkofalarstwa polskiego!
Do tego pionierskiego połączenia użył radiostacji własnej konstrukcji – jednolampowego nadajnika telegraficznego o mocy 3 W, zbudowanego z lamp RT pracujących w układzie Hartleya na fali ok. 110 m oraz dwulampowego odbiornika reakcyjnego, pracującego w popularnym wówczas układzie Reinartza.
W kwietniu 1926 nawiązał jako pierwszy łączność międzykontynentalną z USA – z krótkofalowcem U-1AAO oraz z Rawalpindi Y-2PM w (obecnie Pakistan). Ugruntowało to Jego pozycję jako pioniera polskiego krótkofalarstwa. Te trzy pionierskie połączenia zostały udokumentowane kartami QSL, opublikowanymi w jubileuszowym, grudniowym numerze “Krótkofalowca Polskiego” z 1926.
W dniach od 15 do 24 maja 1926 w Warszawie, w Szkole Podchorążych, miała miejsce Pierwsza Ogólnokrajowa Wystawa Radiowa. Tadeusz Heftman zdobył na niej złoty medal za radiostację (nadajnik) własnej konstrukcji. 🙂
Wytwórnia Radiotechniczna AVA
Polskie Wojskowe Warsztaty Radiowe
Tadeusz Heftman realizował swój talent początkowo w warszawskiej Wytwórni Radiotechnicznej „AVA”, a po wybuchu wojny w Polskich Wojskowych Warsztatach Radiowych w Stanmore pod Londynem. W obu tych ośrodkach był głównym konstruktorem. W wytwórni „AVA” konstruował specjalny sprzęt radiołączności dla wywiadu, wojska, straży granicznej, policji i.in. W Polskich Wojskowych Warsztatach Radiowych (właśc. Radiotechnicznych) produkował rewelacyjne radiostacje swojej konstrukcji, przeznaczone do pracy w konspiracji, uważane za najlepszy sprzęt tego rodzaju na świecie!
więcej informacji – na stronie Instytutu Heftmana
Zobacz:
- Krzysztof Dąbrowski – W kręgu zakładów AVA, w: Polska myśl techniczna w II wojnie światowej, w 70 rocznicę zakończenia działań wojennych w Europie. Materiały pokonferencyjne. Centralna Biblioteka Wojskowa, ISBN 978-83-63050-28-3, Warszawa 2015, s.117-126 – plik pdf
- Ryszard M. Zając – Zapomniany konstruktor “pipsztoków”, w: Biuletyn Informacyjny AK nr 05 (409), maj 2024, s. 34-37 – plik pdf